Fonolojik Döngü (Phonological Loop)

Fonolojik Döngü

Baddeley ve Hitch (1974) işleyen belleğin üç bileşenini belirlemişlerdir. Bu bileşenlerden ikisi, fonolojik döngü (phonological loop) ve görsel-mekansal kopyalamadır. Bu bileşenler gelen bilgilerin akılda tutulmasından sorumludur.
Fonolojik döngü, işitsel olarak gelen bilgilerin kullanılması ve korunmasıyla ilgilenirken, görsel-mekansal kopyalama, görsel ve yersel bilgilerin işlenmesi ve akılda tutmasıyla görevlidir.
Fonolojik döngü sözel bilginin depolanmasından ve işlenmesinden sorumlu iken, mekansal ve görsel kopyalama ise, mekansal ve görsel bilginin işlenmesinden ve depolanmasından sorumludur.
Üçüncü bileşen olan merkezi yürütücü (central executive) kısa süreli belleğe gelen bilgilerin tutulması için hangi deponun kullanılacağının seçilmesinden ve bu bilgilerin derlenmesinden sorumludur.
Görsel mekansal kopyalama, görsel imajları tutup manupule eder, buna karşılık fonolojik döngü ise, konuşmaya dayalı bilgi için benzer bir işlevi yerine getirir. Merkezi yürütücü, bu süreçte bu iki alt sistem tarafından desteklenir ve dikkati kontrol eder. Fonolojik döngü, fonolojik bilgiyi depolar ve bunun içeriklerini tekrara dayalı bir döngü içerisinde, sürekli olarak seslendirerek bunun bozulmasını engeller. Merkezi yürütücü sistem, önemli bilgiye dikkati yönlendirmeden, önemsiz bilgiyi ve uygun olmayan eylemleri bastırmadan ve aynı zaman dilimi içerisinde birden fazla bir etkinlik yapılması gerektiğinde bilişsel süreçlerin koordinasyonundan sorumludur.


Fonolojik döngüyü ayrıntılı tanımlarsak;
Konuşma temelli bilginin hatta sadece kodlanan akustik bilginin geçici olarak depolandığı ve değişimlendiği çalışma belleği bileşenidir. Başka bir deyişle sözcük, cümle gibi fonolojik öğelerin kısa süreli olarak depolandığı ve sözel işlemlemelerin gerçekleştiği çalışma belleği bileşenidir. Bu sebeple fonolojik döngü, sözel çalışma belleği olarak da adlandırılır. Karar verme veya dikkat kontrolü ile ilgili herhangi bir işleve sahip olmadığı, tek başına yetenekli olmadığı gerekçesiyle köle alt sistem olarak tanımlanır. Kısa bir süre önce işitilen küçük miktardaki bilginin hatırlanmasını sağlayan fonolojik kısa süreli belleği temsil eder. Fonolojik döngünün iki alt bileşeni vardır: 

1. Fonolojik depo: Konuşma içeriğinin kısa bir süre (2sn) tutulmasını sağlar. Sınırlı bir süre depolama sağladığından pasif bir depolama sistemidir. Çünkü bilgi sözel tekrarlama gerçekleşmediğinde 2 sn içinde hızlıca silinir. Fonolojik depodaki bilgi bellek izi (memory trace) olarak tanımlanır. Bu iz hızlı bir şekilde yok olur (trace decay). Bir telefon numarasının kaydedilmesinden sonra telefon numarası bilgisinin silinmesi buna örnektir.

2. Sesletimsel tekrarlama mekanizması: Bu bileşen bilginin sürdürülmesini sağlamaktadır. Bilginin hızlı bir şekilde silinmesini önlemek için fonolojik depodan bilginin işitilmesinden hemen sonra sessiz bir biçimde tekrar edilmesini sağlayan mekanizmadır. Tekrar etme, bilginin silinmesini engelleyebilir. Böylelikle bilgi canlılığını koruyabilir. Bu mekanizma sesletimsel tekrarlama (articulatory rehearsal) veya sözel tekrarlama (verbal rehearsal) veya iç tekrarlama (subvocalrehearsal) olarak adlandırılır. Sözel tekrarlama yetişkinlerde içsel olarak, içsel konuşma şeklinde gerçekleşir. Gerçek bir sesletimin gerçekleşip gerçekleşmediği ile ilgili tartışmalar sürmektedir. Ancak birçok araştırmacı örtük bir eylemle iç konuşmanın (internal speech) konuşma planlama mekanizmasıyla gerçek konuşma gibi kullanıldığı konusunda anlaşmaya varmıştır.

Kaynak: 
http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/735/da98e559-db01-41a2-bc7d-cb159eb9ae38.pdf?sequence=1&isAllowed=y